Umumiy savdo qoidalari

Agar siz FOREX'da savdo qilish tajribasiga ega boʻlsangiz, unda ushbu materiallar MetaTrader 4™ va FOREX CLUB tomonidan taklif etilayotgan boshqa platformalar oʻrtasidagi asosiy farqlarni tushunishga, uning oʻziga xos xususiyatlari bilan tanishishga va ushbu savdo platformasida qoʻllanadigan terminologiyani tushunishga yordam beradi.

1. Daromad olish

Daromad olish uchun valyutani arzonroq sotib olib, keyin qimmatroq sotish yoki aksincha, qimmatroq sotib, keyin arzonroq sotib olish kerak. Olingan foyda miqdori sotib olish narxi va sotish narxi oʻrtasidagi farqqa bogʻliq. Agar siz narxning yoʻnalishini toʻgʻri prognoz qilgan boʻlsangiz, siz daromad qilasiz. Agar notoʻgʻri boʻlsa, zarar koʻrasiz.

1-rasm. MT4 terminalida “Order” oynasining tashqi koʻrinishi

Hisobingizda dollar (yoki boshqa depozit valyutasi) boʻlishiga qaramay, istalgan vaqtda valyuta juftligining tarkibiga kiruvchi boshqa valyutani sotishingiz mumkin. Bu orqali, siz nafaqat valyuta kurslarining oʻsishidan, balki ularning tushishidan ham daromad olishingiz mumkin. Terminalimizda turli tovarlar uchun farqlar boʻyicha shartnomalar (CFD) mavjud boʻlganligi sababli, siz xuddi valyuta juftlari bilan ishlashda boʻlgani kabi, tegishli tovarlar qiymatining koʻtarilishi va pasayishidan ham pul ishlashingiz mumkin.

2. Savdo hajmi. Savdo hisobi balansi

Olingan daromad miqdori savdo hajmiga, yaʼni sotib olingan yoki sotilgan valyuta miqdoriga yoki CFD asosidagi aktivga ham bogʻliq. Savdo hajmi qanchalik katta boʻlsa, narx oʻzgarganda shuncha koʻp daromad olishingiz mumkin, ammo yo'qotish xavfi ham shuncha yuqori boʻladi. MetaTrader 4™ da savdo hajmi standart lot ulushlarida koʻrsatiladi. Bu bazaviy valyutaning 100 000 birligiga teng (CFD shartnomalarining minimal hajmlari spetsifikatsiyalar ruknida koʻrsatilgan).

Amalga oshirish mumkin boʻlgan maksimal savdo hajmi depozitga – hisobingizdagi pul miqdoriga bogʻliq. FOREX bozorida savdo qilish orqali siz nominal qiymati depozitingizdan ortiq boʻlgan valyuta hajmi sotib olishingiz va sotishingiz mumkin.

FOREX CLUB kompaniyasi MetaFX hisobida nominal qiymati 5 million dollardan oshmaydigan umumiy pozitsiya bilan 1:200 gacha nisbatdagi kredit yelkasidan foydalangan holda savdo operatsiyalarini amalga oshirish imkoniyatini beradi. Bu bir vaqtning oʻzida barcha ochiq pozitsiyalarning umumiy nominal qiymati savdo hisobidagi pul mablagʻlarining joriy qoldigʻidan 200 baravargacha oshishi mumkinligini bildiradi. Nominal qiymati 5 million dollardan oshadigan pozitsiyalar uchun 1:100 gacha boʻlgan nisbatdagi kredit yelkasidan foydalangan holda savdo operatsiyalarni amalga oshirish mumkin. Nominal qiymati 30 million dollardan oshadigan pozitsiyalar uchun 1:30 gacha boʻlgan nisbatdagi kredit yelkasidan foydalangan holda savdo operatsiyalarini amalga oshirish mumkin.

CFD vositalari boʻyicha qiymati zarur miqdordan bir necha baravar kam boʻlgan garov yordamida savdo qilish mumkin (bunday savdo marja savdosi deb ataladi), yaʼni siz barcha tovarlar boʻyicha CFD savdosini amalga oshirishingiz va bunda hisobingizdagi mablagʻlar miqdori bunday tovarlar narxidan oʻnlab baravar kam boʻlishi mumkin (har bir CFD vositasi uchun marja talablari spetsifikatsiyalar ruknida koʻrsatilgan).

3. Vositalar

FOREX bozorida savdo qilinadigan vositalar valyuta juftliklari hisoblanadi. Masalan, EURUSD vositasi bilan savdo qilishda siz tanlab olingan yevro hajmini (EUR) dollarga (AQSH dollari), masalan, bir yevro uchun 1,35624 dollar narxida sotib olasiz yoki sotasiz. Koʻpincha bu holatda siz EUR/USD vositasini sotib olayotgan yoki sotayotganingiz aytiladi.

Siz sotib olayotgan yoki sotayotgan valyuta odatda bazaviy valyuta deb ataladi.

Siz bazaviy valyutani sotib olishda foydalangan valyuta (siz bazaviy valyutaning qiymatini baholayotgan valyuta) kotirovka valyutasi deb ataladi.

2-rasm. “Bozor sharhi” oynasida orqali ochilgan “Belgilar” oynasining tashqi koʻrinishi terminalda ishlatiladigan barcha savdo vositalarining roʻyxatini oʻz ichiga oladi.

Barcha valyuta juftliklari, shuningdek, oltin va kumush (hisob turiga bogʻliq tarzda) Instant Execution yoki Market Execution texnologiyasidan foydalangan holda kotirovka qilinishi mumkin.

CFD vositalari har xil tovarlar (neft, metallar, aksiyalar va boshqalar) narxlariga asoslanadi va bunda bitta tovar birligi (barrel, tonna, unsiya va boshqalar) boʻyicha narx AQSh dollarida ifodalanadi. Bunday vositalar savdosi haqida gap ketganda, sizni neft boʻyicha CFD yoki platina boʻyicha CFD va hokazolar bilan savdo qiladi, deyish mumkin.

Barcha CFD vositalari Market Execution texnologiyasidan foydalangan holda kotirovka qilinadi (agar mijoz savdo bitimini amalga oshirishga urinayotgan narx oʻzining joriyligini yoʻqotsa, mijozning savdo bitimlari yangi kotirovkalarni taklif qilmagan holda serverda hozirgi vaqtda joriy boʻlgan narxda tuziladi).

4. Savdo bitimlarini tuzish

Savdo bitimini tuzishdan oldin oʻzingiz uchun quyidagilarni aniqlashingiz kerak:

• belgini – siz narxi oʻzgarishidan pul ishlamoqchi boʻlgan valyuta juftligini (MetaTrader 4™ terminalida “vosita” emas, balki “belgi” tushunchasidan foydalanadi) (agar sizda yevro narxining dollarga nisbatan oʻzgarishi haqida taxminlaringiz boʻlsa, masalan, EURUSD) yoki istalgan CFD vositasini tanlang (agar sizda CFD asosidagi mahsulot narxining oʻzgarishiga oid taxminlar boʻlsa);
• savdo hajmini tanlang (hajm qancha katta boʻlsa, narx oʻzgarganda shuncha koʻp ishlashingiz yoki yoʻqotishingiz mumkin);
• ushbu vositani sotib olish yoki sotish boʻyicha qaror qabul qiling (agar siz yevro dollarga nisbatan qimmatlashadi deb hisoblasangiz, EURUSD sotib olishingiz kerak, agar u arzonlashishiga ishonsangiz, unda sotishingiz kerak); CFD bilan ham xuddi shunday: agar siz CFD asosidagi mahsulot narxi oshishiga ishonchingiz komil boʻlsa, sotib oling, agar arzonlashishiga ishonsangiz, unda soting).

Savdo bitimini tuzish uchun brokerlik kompaniyasiga tegishli koʻrsatma (buyruq yoki order) berishingiz kerak. MetaTrader 4™ terminalida “order” tushunchasidan foydalanadi. “Bozor sharhi” oynasi mijoz terminali serverdan kotirovkalarni oladigan moliyaviy vositalar (belgilar) roʻyxatini chiqaradi.

3-rasm. MT4 terminalida “Bozor sharhi” oynasining tashqi koʻrinishi

Oynadagi maʼlumotlar bir nechta maydonlardan iborat jadval koʻrinishida taqdim etiladi. “Belgi” maydonida moliyaviy vosita nomi, “Bid”, “Ask” va “Vaqt” maydonlarida esa tegishli narxlar va ularning serverdan olingan vaqti koʻrsatiladi. “Maksimal” va “Minimal” maydonlarining qiymatlari kun davomida narxlar dinamikasi asosida hisoblanadi. Ushbu oyna yordamida bozor va kutilayotgan orderlarni joylashingiz, shuningdek, yangi grafiklarni ochishingiz mumkin. “Bozor sharhi” oynasi maydonida sichqonchaning oʻng tugmachasini bosganingizda, kerakli buyruqlar joylashgan kontekst menyusi paydo boʻladi. Kerakli buyruqni tanlang va “Buy” (sotib olish) yoki “Sell” (sotish) tugmasini bosing. Qisqa vaqt ichida xuddi shu oynada “Order bajarilmoqda” xabari paydo boʻlishi mumkin. Shundan soʻng savdo bitimini amalga oshirishni tasdiqlash paydo boʻladi. Buyruq bajarilgandan soʻng, siz tanlagan narx boʻyicha savdo bitimi tuziladi va “Savdo” yorligʻidagi “Terminal” oynasida ochiq pozitsiya paydo boʻladi.

5. Ochiq pozitsiya

MetaTrader 4™ da savdo bitimi tuzgandan soʻng, siz ochiq pozitsiyaga ega boʻlasiz. Ochiq pozitsiya holatida vosita (belgi) kotirovkasining har bir oʻzgarishi siz oladigan daromad (yoki zarar) miqdorining oʻzgarishiga olib keladi. Bu joriy (oʻzgaruvchi) daromad deb ataladi. Terminal oynasida savdo bitimingiz qanday shaklda koʻrsatilishiga eʼtibor bering. “Savdo” yorligʻi savdo hisobining joriy holati, ochiq pozitsiyalar va kutilayotgan orderlar haqida maʼlumotlardan iborat. Barcha ochiq pozitsiyalar saralangan tartibda joylashtiriladi va istalgan maydonda koʻrsatilishi mumkin. Keyingi qatorda hisob balansi va ochiq pozitsiyalarning moliyaviy natijalari, undan keyin esa kutilayotgan orderlar roʻyxati. Kutilayotgan order ishga tushirilganda, yangi pozitsiya ochiladi va kutilayotgan order qatori oʻtkazib yuboriladi. Uning oʻrniga oynada ochiq pozitsiya qatori paydo boʻladi.

4-rasm. “Terminal” oynasidagi “Savdo” yorligʻining tashqi koʻrinishi

MetaTrader 4™ terminalining “Savdo” yorligʻida quyidagi ustunlar mavjud:

1. Order – operatsiyaning tiket raqami. Bu savdo operatsiyasining noyob raqami.
2. Vaqt – pozitsiyani ochish vaqti. Yozuv YYYY.MM.DD HH:MM (yil.oy.kun soat:daqiqa) shaklida taqdim etiladi. Ushbu tartibda chiqariladigan belgilar muayyan pozitsiyaning ochilish vaqtini aks ettiradi.
3. Tur – savdo operatsiyasining turi Ushbu ustunda savdo operatsiyalarining bir nechta turlarini uchratish mumkin: “buy” – uzun pozitsiya, “Sell” – qisqa pozitsiya, shuningdek kutilayotgan orderlarning nomlari: Sell Stop, Sell Limit, Buy Stop va Buy Limit.
4. Hajm – operatsiyada ishtirok etuvchi lotlar soni. Operatsiyalarda ruxsat etilgan lotlarning minimal soni brokerlik kompaniyasi tomonidan, maksimal miqdori depozit bilan cheklanadi.
5. Belgi – bu savdo operatsiyasida ishtirok etuvchi moliyaviy vosita nomini aks ettiruvchi maydon.
6. Narx – pozitsiyani ochish narxi (quyida tavsiflangan joriy narx bilan adashtirmaslik kerak). Ushbu ustunda paydo boʻladigan belgilar ushbu pozitsiya ochilgan narxni koʻrsatadi.
7. S/L – oʻrnatilgan stop-loss orderi darajasi. Agar order oʻrnatilmagan boʻlsa, maydonda nol qiymat koʻrsatiladi. Orderlar bilan ishlash haqida yanada batafsil maʼlumot tegishli boʻlimda keltirilgan.
8. T/P – joylashtirilgan teyk-profit orderi darajasi. Agar order oʻrnatilmagan boʻlsa, maydonda nol qiymat koʻrsatiladi. Orderlar bilan ishlash haqida yanada batafsil maʼlumot tegishli boʻlimda keltirilgan.
9. Narx – vositaning joriy narxi (yuqorida tavsiflangan pozitsiyani ochish narxi bilan adashtirmaslik kerak).
10. Komissiya – savdo operatsiyalarini amalga oshirishda brokerlik kompaniyasi tomonidan undiriladigan va ushbu maydonda qayd etilgan komissiyalar.
11. Svop – svoplar – savdo bitimini oʻtkazishda olinadigan komissiyalar hisob-kitobi qayd etiladigan ustun.
12. Daromad – operatsiyaning moliyaviy natijasi joriy narxni hisobga olgan holda qayd etiladigan maydon. Ijobiy natija tugallangan savdo bitimining daromadliligini, salbiy natija zararliligini koʻrsatadi.
13. Izohlar – savdo operatsiyalari boʻyicha izohlar yoziladigan ustun. Izoh faqat pozitsiyani ochish yoki orderni joylashtirishda yozilishi mumkin. Order yoki pozitsiya oʻzgartirish paytida izohni oʻzgartirib boʻlmaydi. Bundan tashqari, savdo bitimiga brokerlik kompaniyasi tomonidan izohlar yozilishi mumkin.

6. Pozitsiyani yopish

Moliyaviy vositani (belgini) sotib olish yoki sotish savdo pozitsiyasini ochadi. Kursdagi farqdan daromad olish uchun pozitsiyani yopishingiz kerak. Savdo pozitsiyasini yopishda birinchi savdo operatsiyasiga nisbatan qarama-qarshi savdo operatsiyasi amalga oshiriladi. MetaTrader 4™ mijoz terminalida bitta pozitsiyani yopish, qarama-qarshi pozitsiyaga ega pozitsiyani yopish va bir nechta qarama-qarshi pozitsiyalarni yopish oʻrtasida farq mavjud.

Bitta pozitsiyani yopish

Bitta ochiq savdo pozitsiyasi narxlar stop-loss yoki teyk-profit orderlari qiymatlariga teng boʻlganda avtomatik ravishda yopiladi.

Diqqat: uzun pozitsiyani yopishda stop-loss yoki teyk-profit order darajalarining qiymati bid narxiga teng bo‘lishi, qisqa pozitsiyani yopishda esa ask narxiga teng bo‘lishi kerak.

Pozitsiyani qoʻlda yopish uchun “Terminal - Savdo” oynasining ochiq pozitsiyasining kontekst menyusi buyrugʻini bajarishingiz yoki ayni pozitsiya ustida sichqonchaning chap tugmasi bilan ikki marta bosishingiz kerak.

Diqqat: Mijoz terminali pozitsiyani qisman yopish imkonini beradi. Buning uchun “Yopish” tugmasini bosishdan oldin “Hajm” maydonida ochiq pozitsiyadan kichikroq lot qiymatini belgilashingiz kerak.

Broker ham pozitsiyalarni yopishi mumkin. Masalan, bu broker tomonidan oʻrnatilgan “Stop Out” darajasiga erishilganda amalga oshadi. “Stop Out” darajasi FOREX CLUB tomonidan mablagʻlar darajasining qiymati sifatida oʻrnatiladi va joriy pozitsiyalar boʻyicha garovning 20% ​​ga yetadi. Bunday holatda, hisobdagi mablagʻlar quyidagi formula boʻyicha hisoblanadi:

Mablagʻlar = savdoda foydalanilmagan boʻsh mablagʻlar + ochiq pozitsiyalar boʻyicha joriy daromad – ochiq pozitsiyalar boʻyicha joriy zarar.

Misol:

Hisob balansi $3500 ni tashkil etadi, bunda bir nechta pozitsiyalar ochilgan va rezerv mablagʻ miqdori $2000 ga teng. Quyida mablagʻlar darajasi joriy pozitsiyalar boʻyicha garovning 20% ​​ga teng boʻlganda zarar qiymatini aniqlaymiz: $2000 * 0,2 – $3500 = – $3100, yaʼni agar 3100 dollar yoki undan koʻp yoʻqotish yuzaga kelsa, mavjud pozitsiyalar avtomatik ravishda yopiladi. Pozitsiyalar mablagʻ darajasi 20% dan oshib ketmaguniga qadar eng zararlisidan boshlab navbat bilan yopiladi.

Ustma-ust orderlarni yopish

MetaTrader 4™ da ustma-ust orderlar bir xil moliyaviy vosita (belgi) boʻyicha qarama-qarshi order (pozitsiya) hisoblanadi. Agar ochiq pozitsiyalar orasida bir yoki bir nechta qarama-qarshilari mavjud boʻlsa, bu holatda tanlangan pozitsiyani qarama-qarshisi bilan birga yopishingiz mumkin. Buni amalga oshirish uchun avvaliga “Order” oynasini ochishingiz kerak (ochish usullari yuqorida tavsiflangan). Keyin esa “Tur” maydonida “Ustma-ust orderlarni yopish” yorligʻini tanlang. Bunday holatda oynaning pastki qismida barcha ustma-ust pozitsiyalar roʻyxati paydo boʻladi. Ushbu roʻyxatda siz qarama-qarshi pozitsiyani tanlashingiz kerak, shundan soʻng “Ustma-ust pozitsiyalarni yopish...” tugmasi faollashadi. Bu bir vaqtning oʻzida ikkita pozitsiyani yopish imkonini beradi. Agar ustma-ust pozitsiyalar turli lotlarga ega boʻlsa, ulardan faqat bittasi ochiq qoladi. Ushbu pozitsiyaning hajmi (lotlar soni) yopiq pozitsiyalar lotlari orasidagi farqqa teng boʻladi, uning yoʻnalishi va ochish narxi (qisqa yoki uzun) esa yopilgan pozitsiyalarning kattaroq (hajmi boʻyicha) qismiga teng boʻladi.

Bir nechta ustma-ust orderlarni yopish

Bir nechta ustma-ust orderlarni yopish bitta vosita boʻyicha ikkitadan ortiq qarama-qarshi pozitsiyalarni yopish imkonini beradi. Ushbu operatsiyani bajarish uchun ham “Order” oynasini ochish kerak (ochish usullari yuqorida tavsiflangan). Keyin esa “Tur” maydonida “Ustma-ust orderlarni yopish” yorligʻini tanlang. Bunda oynaning pastki qismida barcha qarama-qarshi pozitsiyalar roʻyxati va “Ustma-ust orderlarni yopish ...” tugmasi paydo boʻladi. U qarama-qarshi pozitsiyalarni yopish imkonini beradi. Yopish pozitsiyalarni ochish vaqtiga muvofiq juftlik tarzida amalga oshiriladi. Agar ustma-ust orderlar hajmlari yigʻindisi oʻrtasidagi farq nolga teng boʻlmasa, operatsiya natijasida ushbu farqqa teng hajmdagi yangi order ochiladi. Yangi ochilgan order keyingi bir nechta yopish jarayonida ishtirok etadi, bunda uning ochilish vaqti hisobga olinadi. Bu shunga oʻxshash barcha orderlar yopilgunga qadar yoki natijada oxirgi pozitsiya ochilmagunga qadar davom etadi.

Diqqat: shuni yodda tutingki, pozitsiyani boshqa yoʻl bilan yopishga urinish (sotib olish yoki sotishga moʻljallanganidan qatʼi nazar, siz allaqachon ochiq pozitsiyaga ega boʻlgan vosita boʻyicha teskari operatsiyani amalga oshirish) avval ochilgan savdoning yopilishiga emas, balki yangi savdoning ochilishiga olib keladi.

7. Punkt, punkt qiymati, daromadni hisoblash

Punkt – bu savdo qilinayotgan vosita narxining minimal oʻzgarishi. Kotirovkaning kichik razryadining 1 (bir) birligiga oʻzgarishi 1 punktga oʻzgarishni anglatadi. Barcha valyuta juftliklari uchun oʻzgaruvchi bozor spredi taqdim etiladi va qoʻshimcha razryad kiritiladi: kotirovkadagi beshinchi yoki uchinchi raqam (juftlikka qarab), CFD vositalari uchun esa tik punktdan kattaroq yoki tikga teng boʻlishi mumkin (har bir vosita uchun alohida – spetsifikatsiya rukniga qarang).

• Valyuta juftliklari uchun punkt qiymati, agar vosita sotib olish narxidan 1 punkt yuqori narxda sotilsa, olingan qiymat daromad hisoblanadi. Punkt narxi pozitsiyaning (lot) hajmiga bogʻliq va turli vositalar uchun har xil kattalikka ega.
• Kotirovka valyutasi USD (AQSH dollari) boʻlgan vositalar uchun 0,1 lot hajmdagi savdo bitimida punkt narxi $1 ga teng.
• Boshqa kotirovka valyutasiga ega vositalar uchun (masalan, CHF (Shveysariya franki), CAD (Kanada dollari)) 0,1 lot hajmdagi savdo bitimi uchun punkt narxi har doim kotirovka qilingan valyuta birligiga, yaʼni 1 CHF, 1 CADga teng boʻladi.
• Punktlar har doim Amerika dollarida ($) koʻrsatiladi. Buning uchun 1 muayyan valyuta juftligi boʻyicha joriy kotirovkaga boʻlinadi (yaʼni, USD/CHF yoki USD/CAD juftliklarining joriy kursiga).
• GBP (Britaniya funt sterlingi), AUD (Avstraliya dollari) va NZD (Yangi Zelandiya dollari) kotirovka valyutalariga ega vositalar uchun 0,1 lot hajmdagi savdo bitimi boʻyicha punkt narxi $1 ga teng boʻlib, bunda u AQSH dollariga nisbatan kotirovka qilingan valyuta kursiga koʻpaytiriladi (yaʼni GBP/USD, AUD/USD yoki NZD/USD juftliklarining joriy kursiga).
• Kotirovka valyutasi JPY (Yapon iyenasi) boʻlgan vositalar uchun 0,1 lot hajmdagi savdo bitimi boʻyicha punkt narxi joriy USD/JPY kursiga boʻlingan holda $100 ga teng.

8. Spred

Har qanday vaqtda vositani sotib olishingiz mumkin boʻlgan narx uni sotishingiz mumkin boʻlgan narxdan biroz yuqori boʻladi. Moliyaviy vositani sotib olish va sotish narxi oʻrtasidagi farq spred deb ataladi. MetaTrader 4™ terminalida spred oʻzgaruvchan boʻlib, yangiliklar chiqadigan vaqtda kengayishi (yaʼni oʻsishi) va sokin bozor vaqtida torayishi (yaʼni pasayishi) mumkin.

9. Order turlari

MetaTrader 4™ mijoz terminali savdo operatsiyalarini bajarish uchun brokerga orderlar tayyorlash va berish imkonini beradi. Bundan tashqari, terminal ochiq pozitsiyalar holatini kuzatish va ularni boshqarish imkonini beradi. Ushbu maqsadlar uchun bir necha turdagi savdo orderlaridan foydalaniladi. Order – bu mijozning brokerlik kompaniyasiga har qanday savdo operatsiyasini bajarish toʻgʻrisida bergan buyrugʻi.

Terminalda quyidagi orderlar ishlatiladi: bozor orderi, kutilayotgan order, stop-loss va teyk-profit.

• Bozor orderi – bu brokerlik kompaniyasiga moliyaviy vositani joriy narxda sotib olish yoki sotish toʻgʻrisida berilgan buyruq. Ushbu orderning bajarilishi savdo pozitsiyasining ochilishiga olib keladi. Sotib olish ask narxida (talab narxi), sotish esa bid narxida (taklif narxi) amalga oshiriladi. Bozor orderiga stop-loss va teyk-profit orderlarini biriktirish mumkin (bu orderlar tavsifi bilan quyida tanishing). Bozor orderlarini bajarish tartibi moliyaviy vositaga bogʻliq.
• Kutilayotgan order – bu brokerlik kompaniyasiga moliyaviy vositani kelgusi sanada belgilangan narxda sotib olish yoki sotish toʻgʻrisida berilgan buyruq. Ushbu order kelgusida kotirovkalar belgilangan darajaga teng boʻlishi sharti bilan savdo pozitsiyasini ochish uchun ishlatiladi.
• Stop-loss – moliyaviy vositaning narxi zararli yoʻnalishda harakatlana boshlagan taqdirda yoʻqotishlarni minimallashtirishga moʻljallangan order. Agar vosita narxi belgilangan darajaga yetsa, pozitsiya avtomatik ravishda yopiladi. Bunday order har doim ochiq pozitsiya yoki kutilayotgan order bilan bogʻliq boʻladi. U brokerlik kompaniyasiga faqat bozor yoki kutilayotgan order bilan birga oʻrnatish uchun beriladi. Ushbu order shartlarini tekshirishda uzun pozitsiyalar uchun ask narxi, qisqa pozitsiyalarni tekshirishda esa bid narxi ishlatiladi.
• Take-profit – moliyaviy vositaning narxi prognoz qilingan darajaga yetganida daromadni olish uchun moʻljallangan. Ushbu orderning bajarilishi savdo pozitsiyasining yopilishiga olib keladi. U har doim ochiq pozitsiya yoki kutilayotgan order bilan bogʻliq boʻladi. Teyk-profitni faqat bozor orderi yoki kutilayotgan order bilan birga berish mumkin. Ushbu order shartlarini tekshirishda uzun pozitsiyalar uchun ask narxi, qisqa pozitsiyalarni tekshirishda esa bid narxi ishlatiladi.

Savdo bitimlarini amalga oshirish texnikasi. 1-qism.

Savdo bitimlarini amalga oshirish texnikasi. 2-qism.

10. Kutilayotgan order

MetaTrader 4™ savdo platformasida kutilayotgan order yordamida pozitsiyani ochish uchun dastlab uni joylashtirishingiz kerak. Agar joriy narxlar orderni ochish shartlariga javob bersa, kutilayotgan order avtomatik ravishda amal oshiriladi, yaʼni yangi savdo pozitsiyasi ochiladi. Bu holatda “Terminal – Savdo” yorligʻida kutilayotgan orderning holat qatori oʻchiriladi va ochiq pozitsiyaning yangi holat qatori paydo boʻladi. Agar kutilayotgan orderga stop-loss va teyk-profit orderlari biriktirilgan bo‘lsa, ular avtomatik ravishda yangi ochilgan pozitsiyaga biriktiriladi.

MetaTrader 4™ da kutilayotgan orderlarning toʻrt turi mavjud: Buy Stop, Sell Stop, Buy Limit va Sell Limit.

1. Buy Stop – joriy bozor narxidan yuqori narxda sotib olish orderi.

   Agar narxning muayyan darajadan (masalan, qarshilik darajasidan) yuqoriga koʻtarilishini kutmoqchi boʻlsak va shundan keyingina narx oʻsishda davom etishini kutgan holda sotib olish bitimini amalga oshirmoqchi boʻlsak, uni oʻrnatish oqilona boʻladi.

2. Sell Stop – joriy bozor narxidan past narxda sotish orderi.

   Agar narxning muayyan darajadan (masalan, qoʻllab-quvvatlash darajasidan) pastga tushishini kutmoqchi boʻlsak va shundan keyingina narx pasayishda davom etishini kutgan holda sotish bitimini amalga oshirmoqchi boʻlsak, uni oʻrnatish oqilona boʻladi.

   
   5-rasm. Kutilayotgan orderlardan foydalanish tamoyili

3. Buy Limit – joriy bozor narxidan past narxda sotib olish orderi.

   Agar narxning muayyan darajadan (masalan, qoʻllab-quvvatlash darajasidan) tiklangandan keyin pasayishini kutmoqchi boʻlsak va shundan keyingina narx oʻsishda davom etishini kutgan holda sotib olish bitimini amalga oshirmoqchi boʻlsak, uni oʻrnatish oqilona boʻladi.

4. Sell Limit – joriy bozor narxidan yuqori narxda sotish orderi.

   Agar narxning muayyan darajadan (masalan, qarshilik darajasidan) tiklangandan keyin koʻtarilishini kutmoqchi boʻlsak va shundan keyingina narx pasayishda davom etishini kutgan holda sotish bitimini amalga oshirmoqchi boʻlsak, uni oʻrnatish oqilona boʻladi.

   Kutilayotgan orderga stop-loss va teyk-profit orderlarini biriktirish mumkin. Kutilayotgan order ishga tushirilgach, uning stop-loss va teyk-profit orderlari avtomatik ravishda ochiq pozitsiyaga biriktiriladi.

Kutilayotgan orderlarni joylashtirish

Kutilayotgan orderlarni joylashtirish uchun “Order” oynasini ochishingiz kerak. Buni “Servis – Yangi order” menyu buyrugʻi, “Standart” vositalar paneli tugmasi, F9 tugmasi, “Bozor sharhi” va “Terminal – Savdo” oynalari kontekst menyularining “Yangi order” buyrug‘i, shuningdek, “Bozor sharhi” oynasida moliyaviy vosita nomini ikki marta bosish orqali bajarish mumkin. Ushbu oynaning “Tur” maydonida “Kutilayotgan order” maydonini tanlashingiz kerak.

Keyin esa moliyaviy vositani (belgi) tanlashingiz, hajmni koʻrsatishingiz, shuningdek stop-loss va teyk-profit qiymatlarini belgilashingiz kerak boʻladi. “Kutilayotgan order” maydonlarida quyidagi pozitsiyalar toʻldiriladi:

• “Tur” – kutilayotgan order turini tanlash (Buy Limit, Buy Stop, Sell Limit yoki Sell Stop);
• “Narx boʻyicha” – order ishga tushirilishi kerak boʻlgan narx darajasini belgilash;
• “Amal qilish muddati” – orderning amal qilish muddatini belgilash (agar order belgilangan vaqtga qadar ishga tushmasa, u avtomatik ravishda oʻchiriladi).

Diqqat: orderning amal qilish muddati kamida 10 daqiqa boʻlishi kerak!

6-rasm. Kutilayotgan orderlar bilan ishlash rejimida “Order” oynasining tashqi koʻrinishi

“Orderni joylashtirish” tugmasi ikki bosqichda amalga oshiriladigan orderni bajarish uchun yuboradi. Order berilgandan soʻng, brokerlik kompaniyasi uni joylashtiradi. Bu jarayonda “Terminal – Savdo” yorligʻida kutilayotgan orderning raqami va holati koʻrsatilgan qator paydo boʻladi. Grafikda (“Savdo darajalarini koʻrsatish” parametri faollashtirilgan boʻlsa), joylashtirilgan kutilayotgan order darajalarining belgilari (jumladan, stop-loss va teyk-profit darajalari) paydo boʻladi. Ikkinchi bosqichda (agar narxlar order shartlariga mos kelsa), u oʻchiriladi va oʻrniga savdo pozitsiyasi ochiladi. Bunday holda, tiket (ochiq pozitsiyaning unikal raqami) kutilayotgan order tiketiga mos keladi. Bu oʻzgarishlar “Terminal – Savdo” oynasida aks ettiriladi.

7-rasm. “Terminal” oynasida “Savdo” yorligʻining tashqi koʻrinishi Ochiq savdo pozitsiyalari va kutilayotgan orderlar koʻrinadi.

Kutilayotgan orderlarni oʻzgartirish

Bozorda ishlayotganda koʻpincha joylashtirilgan kutilayotgan orderni oʻzgartirish yoki oʻchirish kerak boʻladi. Buni MetaTrader 4™ terminalida amalga oshirish uchun kutilayotgan orderning kontekst menyusidagi “Orderni oʻzgartirish yoki oʻchirish” buyrugʻini bajarish kerak yoki “Terminal – Savdo” oynasida kutilayotgan orderning holat qatoriga sichqonchaning chap tugmachasini ikki marta bosish kerak. Natijada orderni boshqarish oynasi ochiladi. Unda kutilayotgan orderni ishga tushirish uchun yangi narxni, yangi stop-loss va teyk-profit darajasini belgilash, shuningdek, orderning amal qilish muddatini oʻzgartirish mumkin. Orderga oʻzgartirish kiritgandan soʻng “Oʻzgartirish” tugmasini bosish kerak.

Diqqat: stop-loss va teyk-profit qiymatlarini nolga oʻrnatish bir xil nomdagi orderlarni oʻchirishga teng.

Kutilayotgan orderni oʻchirish

Bozordagi vaziyat oʻzgarganda kutilayotgan orderni oʻchirish kerak boʻlishi mumkin. Buning uchun kutilayotgan orderning kontekst menyusidagi “Orderni oʻzgartirish yoki oʻchirish” buyrugʻini bajarish kerak yoki “Terminal – Savdo” oynasida kutilayotgan orderning holat qatoriga sichqonchaning chap tugmachasini ikki marta bosish kerak. Natijada orderni boshqarish oynasi ochiladi. Orderni oʻchirish uchun “Oʻchirish” tugmasini bosishingiz kerak. Bundan tashqari, kutilayotgan orderlar “Amal qilish muddati” maydonida koʻrsatilgan vaqt kelganda avtomatik ravishda oʻchirilishi mumkin. Kutilayotgan orderni oʻchirishda “Terminal – Hisob tarixi” oynasida tegishli maʼlumotlar paydo boʻladi.

11. Treyling-stop

Stop-loss moliyaviy vositaning narxi zararli yoʻnalishda harakatlana boshlagan taqdirda yoʻqotishlarni minimallashtirishga moʻljallangan. Ochiq pozitsiya daromadli boʻlganda, stop-loss qoʻlda yoʻqotishsiz darajaga oʻtkazilishi mumkin. MetaTrader 4™ da bu jarayonni avtomatlashtirish uchun treyling-stopdan (Trailing Stop) foydalaniladi. Ushbu vosita, ayniqsa, kuchli bir yoʻnalishli narx harakati kuzatilganda, shuningdek, bozor holatidagi oʻzgarishlarni yaqindan kuzatib borish mumkin boʻlmagan hollarda juda foydali hisoblanadi.

Treyling-stop har doim ochiq pozitsiya bilan bogʻlanadi va stop-loss kabi serverda emas, mijoz terminalida ishlaydi. Treyling-stopni oʻrnatish uchun “Terminal” oynasidagi ochiq pozitsiyaning kontekst menyusida bir xil nomdagi buyruqni bajarishingiz kerak. Keyin ochiladigan roʻyxatda stop-loss orderi darajasi va joriy narx oʻrtasida kerakli deltani tanlang. Har bir ochiq pozitsiya uchun faqat bitta treyling-stop oʻrnatilishi mumkin.

8-rasm. “Savdo” yorligʻining kontekst menyusidan “Treyling-stop” buyrugʻini tanlash

Koʻrsatilgan amallarni bajargandan soʻng (yangi kotirovkalar kelishi bilan) terminal ochiq pozitsiyaning daromadli ekanini tekshiradi. Punktlardagi daromad belgilangan darajaga teng yoki belgilangan darajadan kattaroq boʻlishi bilan, avtomatik ravishda stop-loss orderini joylashtirish buyrugʻi beriladi. Order darajasi joriy narx boʻyicha belgilangan belgiga oʻrnatiladi. Keyinchalik (narx pozitsiyaning daromadliligi oshishi bilan harakat qilganda), treyling-stop avtomatik ravishda stop-lossni narx orqasiga oʻtkazadi. Agar pozitsiyaning daromadliligi pasaysa, orderga hech qanday oʻzgartirish kiritilmaydi. Shunday qilib, savdo pozitsiyasining daromadi avtomatik ravishda sozlanadi. Har safar stop-loss orderi avtomatik ravishda oʻzgartirilganda, tizim jurnalida yozuv yaratiladi.

Boshqaruv menyusidagi “Yo‘q” parametrini o‘rnatish orqali treyling stopni faolsizlantirish mumkin. “Barcha darajalarni oʻchirish” buyrugʻi bajarilganda, barcha ochiq pozitsiyalar va kutilayotgan orderlarda treyling-stop faolsizlantiriladi.

Diqqat: treyling-stop serverda emas (masalan, stop-loss yoki teyk-profit kabi), balki MetaTrader 4™ mijoz terminalida ishlaydi. Shuning uchun terminal oʻchirilgan boʻlsa, treyling-stop ishlamaydi. Terminal oʻchirilgan boʻlsa, faqat treyling-stop tomonidan oʻrnatilgan stop-loss ishga tushirilishi mumkin.

12. Bitta vosita uchun bir nechta ochiq pozitsiyalar

Agar biror vosita (belgi) boʻyicha allaqachon ochiq pozitsiyaga ega boʻlsangiz, lekin tanlangan yoʻnalishdagi harakat davom etishiga ishonsangiz, xuddi shu vosita (belgi) boʻyicha qoʻshimcha pozitsiyalar ochishingiz mumkin. Buning uchun u boʻyicha yana bir savdo bitimi tuzishingiz kerak.

Agar narx harakatining tanlangan yoʻnalishiga ishonchingiz komil boʻlmasa, ayni vosita boʻyicha teskari pozitsiyani ochishingiz mumkin. MetaTrader 4™ platformasida bir vaqtning oʻzida qarama-qarshi xarakterdagi savdo bitimlarini amalga oshirish mumkin (bir xil vositani sotib olish va sotish uchun). Ushbu savdo texnikasi qulflash deb ataladi. Bunda teskari pozitsiyalar (bir xil vositani sotib olish va sotish uchun) 2 ta alohida pozitsiya kabi koʻrinadi va agar ikkala pozitsiyaning hajmlari teng boʻlsa, ikkinchi pozitsiyani ochish uchun garov taʼminoti undirilmaydi.

13. Pozitsiyalarni oʻzgartirish

Joriy pozitsiyani oʻzgartirish biriktirilgan stop-loss va teyk-profit orderlarining yangi darajalarini belgilashni oʻz ichiga oladi. Pozitsiyani oʻzgartirish uchun ochiq pozitsiyaning “Orderni oʻzgartirish yoki oʻchirish” kontekst menyusi buyrugʻini bajarish yoki “Terminal” oynasidagi ochiq pozitsiyaning “Stop-loss” yoki “Teyk-profit” qatorida sichqonchaning chap tugmasi bilan ikki marta bosish kerak. Keyin esa paydo boʻladigan oynada stop-loss yoki teyk-profit orderlari uchun yangi qiymatlarni oʻrnatish yoki “Oʻzgartirish” tugmasini bosish kerak.

Stop-loss va teyk-profit qiymatlarini oʻzgartirish uchun tegishli maydonlarga yangi maʼlumotlarni kiritish kerak. Joriy narx boʻyicha punktlarda orderlarni joylashtirish uchun “Daraja” maydoniga kerakli qiymatni oʻrnatish va “Nusxalash” tugmasini bosish kerak. Agar pozitsiyani oʻzgartirish natijasida stop-loss yoki teyk-profit darajalari joriy narxga juda yaqin joylashgan boʻlsa, “Oʻzgartirish” tugmasi bloklanadi. Darajani joriy narxga bogʻlash va pozitsiyani oʻzgartirish soʻrovini takrorlash kerak. Savdo pozitsiyasi broker yangi stop-loss va teyk-profit qiymatlarini oʻrnatgandan soʻng oʻzgaradi. Bunda “Terminal – Savdo” yorligʻida, ochiq pozitsiya holati qatorida “S/L” va “T/P” maydonlaridagi qiymatlar oʻzgaradi. Agar MetaTrader 4™ sozlamalarida “Savdo darajalarini ko‘rsatish” parametri faol bo‘lsa, o‘zgartirilgan orderlarning pozitsiyalari oʻzgaradi.

9-rasm. Stop-loss va Teyk-profit orderlarini oʻzgartirish oynasining tashqi koʻrinishi

Diqqat: “Stop-loss” va “Teyk-profit” maydonlarida qiymatlarning nolga teng boʻlishi bir xil nomdagi orderlar joylashtirilmasligini anglatadi.

14. Pozitsiyani keyingi kunga oʻtkazish uchun komissiya (swap komissiyasi)

FOREX bozorida savdo bitimlarini amalga oshirishda siz aslida valyuta sotib olmaysiz, balki uni brokerlik kompaniyasidan kreditga olasiz va bir paytning oʻzida kompaniyaga juftlikdagi ikkinchi valyutani kreditga berasiz. Savdo bitimi aslida kredit boʻlganligi sababli, kredit uchun foizlar olinadi. Siz sotib olgan valyuta uchun kompaniyaga toʻlovlar siz tomondan amalga oshirilishi kerak. Siz tomondan bazaviy valyuta sotib olingan valyuta uchun foizlar kompaniya tomonidan toʻlanadi. Turli valyutalar uchun foiz stavkalari bir xil emas, shuning uchun foizlar qiymati oʻrtasidagi farq nolga teng emas (yaʼni, raqamli qiymatga ega). Foiz stavkalaridagi farqlar pozitsiyani keyingi kunga oʻtkazish uchun komissiya yoki swap deb ataladi (oʻzbek tilida: svop).

Komissiya miqdori savdo bitimining yoʻnalishiga (sotib olish yoki sotish) qarab farq qilishi mumkin. Bundan tashqari, u spred bilan birga brokerning daromadini tashkil qiladi. Salbiy komissiya hisobingizdan yechib olinadi, ijobiy komissiya hisobingizga oʻtkaziladi.

Komissiya har bir ish kunining oxirida, 21-00 (GMT) da hisobdan yechib olinadi yoki hisobga oʻtkaziladi. Jadvalda 21:00 (GMT) da hisobingizdan yechib olinishi yoki hisobingizga oʻtkazilishi mumkin boʻlgan SWAP komissiyalari USD valyutasida koʻrsatilgan. Agar siz kun davomida ochilgan pozitsiyani 21-00 (GMT) dan oldin yopsangiz, pozitsiyani keyingi kunga oʻtkazish uchun komissiya olinmaydi.

Ayrim CFD vositalari uchun pozitsiyani keyingi savdo kuniga oʻtkazish uchun komissiya olinmaydi yoki taqdim etilmaydi.

15. Terminalda avtomatik savdo qilish

Moliyaviy bozorlarda samarali ishlash uchun muvaffaqiyatli savdo tizimingizni ishlab chiqishingiz mumkin. Hissiy omilning muhim roli tufayli qoʻl rejimida ishlab chiqilgan savdo tizimiga muntazam amal qilish juda qiyin. Mexanik savdo tizimlarida bu kamchilik mavjud emas. MetaTrader 4™ mijoz terminali mexanik savdo tizimlarini (maslahatchilar) ishlab chiqish va ishlatish uchun keng koʻlamli vositalarni taqdim etadi.

Maslahatchilar bilan ishlash uchun MetaTrader 4™ terminalida MetaQuotes Language 4 dasturlash tili, MetaEditor va maslahatchi sinov vositalari taqdim etilgan. Ushbu vositalar yordamida quyidagilarni yaratish mumkin:

• skriptlar – soʻrov boʻyicha bir marta bajariladigan dasturlar;
• foydalanuvchi indikatorlari – narx dinamikasini tahlil qilish uchun moʻljallangan mustaqil ravishda yozilgan texnik indikatorlar;
• maslahatchilar – savdo va analitika faoliyatini toʻliq avtomatlashtirish imkonini beruvchi mexanik savdo tizimlari.

Ishlab chiqish vositalari maslahatchilarni yaratish, xatolarini tuzatish va sinab koʻrish imkonini beradi. Maslahatchilar nafaqat maslahat beruvchi savdo signallarini chiqarish, balki real vaqt rejimida savdo faoliyatini toʻliq boshqarish imkoniyatiga ega.